Tarihte Bugün

2 EYLUL


02/09/1925 Tekke ve zaviyelerin kapatılması ve memurların şapka giymesine karar verildi.

02/09/1929 Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk güzellik yarışmasında Feriha Tevfik Hanım Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.

02/09/1938 Hatay Millet Meclisi açıldı. Tayfur Sökmen Hatay devlet başkanı seçildi.

02/09/1941 Alman ve Sovyet birlikleri Leningrad yakınında savaşmaya başladı.

02/09/1942 Alman SS Birlikleri Varşova Gettosu ayaklanmasını 50 bin Yahudiyi öldürerek bastırdı.

02/09/1944 Türkiye'deki Alman dışişleri memurları gözaltına alındı.
02/09/1944 General McArthur Missouri zırhlısında Japonya'nın teslim anlaşmasını imzaladı.

02/09/1947 İstanbul Emniyeti kaçakçılık Bürosu şefi, işkence suçundan mahkum oldu.

02/09/1954 Ho Chi Minh yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti'nin başkanlığına seçildi.

02/09/1959 Demokrat İzmir gazetesi sorumluları Adnan Düvenci ve Şeref Balçık 16'şar ay hapis cezasına çarptırıldılar; gazete 1 ay süreyle kapatıldı.

02/09/1968 İran'da deprem: 11 bin kişi öldü.

02/09/1974 Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) bilim ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen, Matematik; Erdal İnönü, Fizik; Kazım Türker tıp dallarında ödül aldılar.

02/09/1980 Çeşitli kentlerde 23 kişi öldürüldü.

02/09/1983 10 Ağustos'ta kapatılan Tercüman gazetesi yeniden yayıma başladı.

02/09/1985 Kaş limanı açıklarında 3400 yıl önce batan, fildişi eşya ve bakır, kalay parçalarıyla yüklü bir gemi enkazı bulundu.

02/09/1994 Halterci Naim Süleymanoğlu'na Uluslararası Olimpiyat Komitesi "Yüzyılın En Güçlü Sporcusu Ödülü" verdi.

02/09/1998 İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Akın Birdal ve Mazlum-Der Genel Başkan Yardımcısı İhsan Aslan gözaltına alındı. Birdal ve Aslan PKK'nın 14 aydır rehin tuttuğu 8 askeri almak için Refah partisi Van Milletvekili Fettullah Erbaş ile birlikte Zap kampına gitmişlerdi.




Bugün Doğanlar

02/09/1907 Yazar ve halk edebiyatı araştırmacısı Pertev Naili Boratav.


Bugün Ölenler

02/09/1949 Hukuk Profesörü Cemil Bilsel.

02/09/1968 İlk kadın sosyalist öncülerden, gazeteci, yazar, düşünür Sabiha Sertel.

02/09/1983 Sinema sanatçısı Feri Cansel.

02/09/1995 Eski bakan ve senatör, gazeteci Hıfzı Oğuz Bekata

 

03 Eylül

03/09/1783 İngiltere Paris'te imzalanan anlaşmayla Amerika Birleşik Devletleri'nin bağımsızlığını tanıdı.

03/09/1938 IV. Enternasyonal kuruldu.

03/09/1939 Ankara Radyo Gazetesi'nin ilk sayısı çıktı.
03/09/1939 İngiltere ve Fransa Almanya'ya savaş ilan etti.

03/09/1950 Belediye seçimlerinde 600'ü aşkın Cumhuriyet Halk Partili belediyeden 560'ı Demokrat Partiye geçti.

03/09/1962 İran'da deprem: 20.000 kişi öldü.

03/09/1967 Güney Vietnam'da Nguyen Van Thieu devlet başkanı seçildi.

03/09/1983 Nail Çakırhan, Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü aldı.

03/09/1984 Filipinler'de tayfun: 1000 kişi öldü.

03/09/1986 Avrupa ülkeleri radyasyon taşıdığı gerekçesiyle Türkiye'den fındık alımını durdurdu.

03/09/1988 Irak ordusundan kaçan binlerce Iraklı Kürt Türkiye sınırlarına yığılmaya devam ediyor. Sığınmacı sayısı 100 bini geçti.




Bugün Doğanlar


03/09/1859 (Auguste-Marie-Joseph-) Jean Jaurès. Ünlü Fransız sol gazete L'Humanite'nin kurucularından sosyalist önder Jaures, üç dönem milletvekilliği de yapmıştı. Fransız solunun çeşitli fraksiyonlarının tek bir çatı altında örgütlenmesini sağlamasıyla da bilinen Jaures II. Enternasyonal'in Fransa Şubesi'ni oluşturdu.

03/09/1900 Urho Kaleva Kekkonen, 1950-56 arasında Finlandiya Başbakanlığı görevinde bulunan Kekkonen 1956-81 arasında da 25 yıl aralıksız Cumhurbaşkanıydı. Kekkonen Sovyetler Birliği karşısında aktif tarafsızlık siyasetiyle, Batı'nın soğuk savaş dönemindeki genel anti-sovyet siyasetinden ayrılmasıyla tanınıyordu.




Bugün Ölenler


03/09/1965 Tiyatro sanatçısı Mahmut Moralı.

03/09/1969 Kuzey Vietnam Devlet Başkanı Ho Şi Minh.

03/09/1988 Eski başbakanlardan Ferit Melen.

 

4 Eylül

1886. Apaçi Yerlilerinin şefi Geronimo ABD birliklerine teslim oldu. Son büyük Amerikalı-Yerli savaşı sona erdi.

1870. Fransa'da III. Cumhuriyet ilan edildi.

1919. Gazi Mustafa Kemal Paşa Sivas Kongresi'ni açtı.

1932. Dünya Barış Konferansı Viyana'da toplandı.

1935. İstanbul telefon şirketi hükümet adına işletilmeye başlandı.

1939. Tüm gıda maddelerine ihraç yasağı kondu.

1944. II. Dünya Savaşında, Müttefikler Brüksel ve Anvers'i ele geçirdi.

1970. Şili'de, sosyalist lider Salvador Allende başkan seçildi.

Prof. Dr. Erdal İnönü Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) rektörü oldu.

1975. Bülent Ecevit'in seçim otobüsü Elazığ'da taşlandı. 50 yaralı, 57 gözaltı.

1981. Milli Güvenlik Konseyi gözaltı süresinin 90 günden 45 güne inmesini onayladı.

1988. Bangladeş'te sel: 300 kişi öldü, 20 milyon insan evsiz kaldı.

1991. Halkın Emek Partisi (HEP), Sosyal Demokrat Halkçı parti (SHP) ile anlaşarak seçimlerde işbirliği kararı aldı.

1983. Demokrasi Partisi (DEP) Milletvekili Mehmet Sincar, 1983'de Batman'da öldürüldü.

1997.Kudüs'te çarşı merkezinde üç büyük patlamada 7 kişi öldü, 192 kişi yaralandı. Saldırıyı Hamas örgütü üstlendi.

1999. Genelkurmay Başkanı Hüseyin Kıvrıkoğlu 3 Eylül 1999'da "28 Şubat süreci"nin bitmediğini, gerekirse bin yıl süreceğini söyledi.




Bugün Doğanlar:

1768. François-Auguste-René Chateaubriand. İlk romantik Fransız yazarlarından ve diplomat Chateubriand'ın zamanının gençliği üzerinde çok etkisi vardı.

1896. Antonin Artaud. Fransız oyun yazarı, şair, tiyatro oyuncusu ve gerçeküstücü akımın önderi. Artaud, "burjuva" tiyatrosu yerine insanın bilinçaltını özgürleştirerek kendisine ifşa etmeyi hedefleyen "zulüm tiyatrosu"nu geçirme çabasındaydı.

1913. Tange Kenzo. II. Dünya Savaşı sonrasının en önemli Japon mimarı.



Bugün Ölenler:

1967. Şair Ali Mümtaz Arolat.

1985. Süryani Kadim Cemaati'nin ruhani lideri Cebrail Allaf.

1991. Ressam Fahrelnissa Zeid.

1994. Ressam Gül Derman ve grafiker Erim Gözen.

 

5 Eylül

1800. Malta'yı işgal altında tutan Fransız birlikleri İngilizler'e teslim oldu.

1905. ABD'nin New Hampshire kentinde imzalanan anlaşmayla Rus-Japon Savaşı sona erdi.

1914. I. Dünya Savaşı'nda Marne Muharebesi başladı. Paris'e ilerleyen Alman Birlikleri Fransız 6. Ordusu'nun karşı saldırısıyla püskürtüldü. İki milyon insanın yer aldığı 6 gün süren muharebede 100 bin insan hayatını kaybetti.

1938. Atatürk el yazısıyla vasiyetnamesini yazdı.

1939. İstanbul müzeleri 2. Dünya Savaşı nedeniyle kapatıldı.

1942. Cezaevlerinde sanat atölyeleri törenlerle açıldı.

1950. Başvuru fazlalılığı nedeniyle üniversite giriş sınavı uygulaması başladı.

1955. İstanbul Sultanahmet'te yeni Adliye Sarayı hizmete açıldı.

1961. Çankaya'da toplanan parti liderleri seçim konuşmalarında 27 Mayıs'ı eleştirmeme ve Demokrat Partiyi övmeme bildirisi imzaladı. Liderler, ayrıca, rejimin ahlakını bozmayacaklarına dair şeref sözü verdiler.

1962. Komünistlikle suçlanan Adalet Partisi Aydın Milletvekili Orhan Apaydın partisinden istifa etti.

1972. Filistinli "Kara Eylül Hareketi" militanları, Olimpiyat Oyunları için Münih'e gelen İsrailli sporculara ateş açtı; bir sporcu öldü, biri ağır yaraladı, 9 kişi rehin alındı. Alman polisi gerillalar ve rehineler üzerine ateş açtı; 9 rehine, 4 Filistinli gerilla ve 1 polis öldü.

1973. Şair Can Yücel, "Salozun Mavalı" adlı tiyatro oyununun çevirisinden beraat etti.

Dünyanın en uzun karayolu tüneli İsviçre'nin St. Gotthard yöresinde açıldı.

1985. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni tanımayacaklarını açıkladı.




Bugün Doğanlar:

1638. Kraliyet arması olarak güneşi seçtiği için Güneş Kral olarak bilinen Fransa Kralı XIV. Louis.

1905. "Gün Ortasında Karanlık" adlı kitabıyla ünlü, Macar asıllı İngiliz yazar Arthur Koestler.


Bugün Ölenler:

1712. Divan şairlerinden Sabit.

1993. Yazar Samim Kocagöz.

 

6 Eylül

1930. Arjantin'in radikal Başkan Hipolito İrigoyen askeri darbeyle devrildi.

1939. Erzurum'a ilk tren girdi.

Aynı gün Nazi Almanyası tüm Yahudi vatandaşların Sarı Yahudi yıldızı taşımasını zorunlu kıldı.

1945. Memurlar Kooperatifinde yolsuzluk. 32 bin şeker karnesi kayboldu.

1946. İzmir'de çıkan İleri gazetesi yöneticileri tutuklandı.

1955. Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin bombalanması gerekçe gösterilerek başlatılan ve iki gün süren İstanbul ve İzmir'deki gösteriler Rumlara yönelik bir tahrip ve yağma hareketine dönüştü. İstanbul ve İzmir'de sıkıyönetim ilan edildi.

1958. Başbakan Adnan Menderes, muhalefeti eleştirdi; "İdam sehpalarında can verenlerden ders alsalar ya," dedi.

1960. Türkiye Milli Güreş Takımı Roma Olimpiyatları'nda serbest güreşte 4 altın, 2 gümüş madalya aldı.

1961. Kısa adı Eminsu olan Emekli İnkılap Subayları Derneği süresiz kapatıldı.

1962. Iğdır'da deprem: 5 bin ev yıkıldı, 25 bin kişi evsiz kaldı.

1975. Diyarbakır, Lice'de deprem: 2385 kişi öldü.

1980. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Bülent Ecevit işçilere hitaben; "Tribünlerden sahaya ininiz" dedi.

Aynı gün Adana'da Sabancı işletmelerindeki 8 bin işçi direnişe başladı.

Sovyetler Birliği, Güney Kore havayollarına ait Boeing 747 uçağını düşürdü, 249 kişi öldü.

1986. İstanbul'daki Neva Şalom Sinagogu'na saldırı. 21 Musevi öldü, 4 yaralı.

1987. Siyasal yasakların kaldırılması için referandum: 89 bin 251 farkla yasaklar kalktı. Böylece, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit gibi 12 Eylül askeri darbesi sonrası kapatılan partilerin liderlerine siyaset yolu açıldı.

1988. Gazeteci Mehmet Ali Birand hakkında "İşte Apo, işte PKK " dizisi nedeniyle dava açıldı. Milliyet gazetesinin 17 Haziran tarihli nüshası dizi nedeniyle yasaklanmıştı.

Aynı gün Irak hükümeti Celal Talabani güçleri dışındaki Kürtler için af ilan ettiğini açıkladı.




Bugün Doğanlar:

1757. Marki Lafayette, Marie-Joseph-Paul-Yves-Roch-Gilbert du Motier, Amerikan Devrimi'nde İngiliz sömürgeciliğine karşı Amerikalıların yanında savaşarak ünlenen Marki Lafayette, Fransız Devriminde de devrimci burjuvazinin safında tyer alarak Fransa'nın en güçlü kişilerinden bir oldu.

1766. John Dalton, maddenin atomlardan oluştuğuna ilişkin teoriyi geliştirerek çağdaş fiziğin kurucuları arasında yer alan İngiliz kimyacı ve fizikçi.



Bugün Ölenler:

1566. Kanuni Sultan Süleyman.

1966. Güney Afrika Başbakanı Hendrick Frensch Verwoerd.

1980. Spor spikeri ve yazar Eşref Şefik.

1982. Yazar Azra Erhat.

1992. Sinema oyuncusu Cevat Kurtuluş.

1995. Sosyalist Parti kurucularından Cenan Bıçakçı.

 

7 Eylül

1812. Moskova'ya yürüyen Fransa İmparatoru Napoleon Bonaparte Rus Çarlık ordularını şehrin 70 mil batısındaki Borodino'da yendi.

1822. Portekiz sömürgesi Brezilya bağımsızlığına kavuştu.

1923. İkdam, Akşam, İleri, Tercüman-ı Hakikat, Tevhid-i Efkar, Tanin, Vatan ve Vakit gazeteleri, dizgici grevi nedeniyle çıkamayınca ortaklaşa "Müşterek" gazetesini yayımlamaya başladı. "Müşterek" gazete iki hafta çıktı.

1938. Hatay Devleti Anayasası kabul edildi. Başbakan Abdurrahman Melek, "Programımızın ruhu ve esası Kemalizm rejimi ve bütün icabatıdır" dedi.

1943. İkinci Dünya savaşında İtalya Müttefiklere teslim oldu.

1956. BM Köleliğin, Köle Ticaretinin ve Köleliğe benzer Kurum ve Uygulamaların Kaldırılması Ek Sözleşmesi kabul edildi.

1958. Ana muhalefet lideri, Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü, "Sehpalar kurulursa nasıl işleyeceğini kimse bilemez" dedi. Demeç, Başbakan Adnan Menderes'in, "idam sehpalarında can verenlerden ders alsalar ya" açıklamasına yanıttı.

1969. İstanbul Rabak Fabrikası işçileri greve çıktı.

1977. İstanbul'da tüp gaz kuyrukları. Tüp gaz, peşin parayla sıra numarası alınarak satılıyor.

1979. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, Dostlar Tiyatrosu'nun Brecht Kabare oyununu 'da yasaklandı.

1982. Esenboğa katliamı sanığı Levon Ekmekçiyan tek celsede ölüm cezasına çarptırıldı. Aynı gün, Diyarbakır Cezaevi'nde PKK davası sanığı Kemal Pir ölüm orucunda öldü.

1985. Kuşadası yakınlarındaki yangın söndürme çalışmalarında 14 er yanarak öldü.

1989. Manisalı çiftçiler iktidarın tarım politikasını protesto için yürüdü.

Açlık grevindeki tutukluların taleplerini destekleyen İstanbullu bir grup kadın siyah elbiselerle yürümüşlerdi. Yürüyüşte tutuklanan 11 Siyahlı kadın de tahliye edildi.

1991. Kültür Bakanlığı, ses sanatçısı Rahmi Saltuk'un Hoy Nare isimli kasetinin toplatılması için savcılığa başvurdu.



Bugün Doğanlar :

1533. İngiltere'yi 1558-1603 arasında dünyanın en önemli ülkesi haline getiren Kraliçe 1. Elizabeth.

1909. "Rıhtımlar Üzerinde", "Cennet Yolu" gibi filmleriyle ünlü Türkiye doğumlu film yönetmeni Elia Kazan.



Bugün Ölenler:

1960. Alman Komünist partisi ve Komintern yöneticilerinden, Demokratik Almanya Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı Wilhelm Pieck.

1974. Şair Celal Sılay.

1988. Mimar Sedad Hakkı Eldem.
__________________

 

08 Eylül

08/09/1930 İzmir'de 5000 işçi grevde.

08/09/1931 Bulgaristan'da yayımlanan "Yüz ellilikler"in gazetesi Açık Söz kapatıldı.

08/09/1939 İkinci Dünya savaşının başlamasıyla ihtiyat erlerin talim terbiye için çağırılması kararı çıktı. Avrupa'da okuyan Türkiyeli öğrenciler de geri çağrıldı.

08/09/1941 Ho Şi Minh Vietnam Bağımsızlık Örgütü'nü kurdu.

08/09/1943 Nazi Mahkemesi'nin mahkum ettiği Çek edebiyatının başarılı ismi, gazeteci Julius Fuçik idam edildi.

08/09/1951 Japonya 48 ülkeyle barış antlaşması imzaladı.

08/09/1966 Gazeteci İlhami Soysal, kaçırıldı ve feci bir şekilde dövüldü.

08/09/1968 Balkan Atletizm Yarışmaları'nda maraton dalında İsmail Akçay birinci, Hüseyin Aktaş ikinci oldu.

08/09/1971 İstanbul'da seyisler greve başladı.
08/09/1971 Polisin silah kullanma yetkisi genişletildi.

08/09/1974 Amerika Birleşik devletleri Başkanı eski başkan Richard Nixon'u Watergate olayındaki sorumluluğundan dolayı affetti.

08/09/1977 İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti "ekonomik istikrar önlemleri paketi"ni açıkladı. Akaryakıta yüzde 90, demire yüzde 40, kağıda yüzde 144, PTT'ye yüzde 100-150 arası zamlar yapıldı.

08/09/1979 Kara panterleri desteklemekle suçlanıp, sürekli izlenen Amerikalı aktris Jean Seberg intihar etti.

08/09/1980 Cumhuriyet Halk Partisi'nin 32 sol kanat milletvekili genel merkezi sağcılıkla suçlayan bir muhtıra yayımladı.

08/09/1989 Bakırköy Özgürlük Meydanı'nda "Serbest Konuşma Kürsüsü" açıldı. Ancak "Serbest Konuşma Kürsüsü", Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası'na muhalefetten gözaltına alındı. "Sanık" kürsü daha sonra belediyeye iade edildi.



Bugün Doğanlar

08/09/1779 IV. Mustafa. Reformcu III. Selim'in tahttan indirilmesine destek vererek 1807-1808 arasındaki hükümdarlığı sırasında gericiliğe güç kazandıran Osmanlı Sultanı.

08/09/1841 Antonín (Leopold) Dvorák. Halk müziğini 19. yüzyıl romantik müziğine dönüştürerek dünya çapında ün kazanan ilk Bohemyalı besteci.

08/09/1925 İngiliz sinema oyuncusu Peter Sellers.



Bugün Ölenler

08/09/1978 Tiyatro yönetmeni Tarık Levendoğlu.

08/09/1982 Ressam Arif Kaptan.

 

09 Eylül

09/09/1922 İzmir'in Kurtuluşu

09/09/1932 İspanya Katalonya bölgesinin özerkliğini tanıdı.

09/09/1948 Kuzey Kore, Başkan Kim İl Sung liderliğinde bağımsızlığını ilan etti.

09/09/1953 Millet gazetesi başyazarı Nurettin Ardıçoğlu 3 sene 2 ay, yazı işleri müdürü Hüsnü Söylemezoğlu 2 sene 1 ay hapse mahkum oldu.

09/09/1953 Dışişleri Bakanı Fuat Köprülü Hürriyet gazetesinde kendisine hakaret edildiği iddiasıyla Sedat Simavi'yi dava etti.

09/09/1954 Cezayir'de deprem: 1000 kişi öldü.

09/09/1955 Hükümet, 6-7 Eylül olaylarında zarar gören kişi ve kuruluşlara yardım kararı aldı.

09/09/1968 İşçiler, İstanbul'da Kavel Kablo Fabrikasını işgal etti. İşgal bir gün sürdü.

09/09/1972 İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 278 kitabı toplattı.

09/09/1973 İstanbul Ayvansaray'da Cıvata Fabrikası'nda çalışan 215 işçi açlık grevine başladı.

09/09/1974 Keban Baraj ve Hidroelektrik Santralı açıldı.

09/09/1974 Onbirincisi düzenlenen Antalya Film Şenliği'nde, Altın Portakal Ödülü'nü Lütfü Ömer Akat'ın Düğün filmi aldı. Perihan Savaş en iyi kadın oyuncu, Hakan Balamir en iyi erkek oyuncu seçildi.

09/09/1982 Türkiye'nin Bulgaristan, Burgaz Başkonsolosluğu İdari Ateşesi Bora Süelkan silahlı saldırı sonucu öldü.

09/09/1985 Türk Hava Yolları'nın Frankfurt-İstanbul seferini yapan uçağını yangın söndürme cihazıyla kaçırmaya çalışan Yusuf Örer'in yargılaması sonuçlandı: 8 yıl 4 ay hapis.

09/09/1991 Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu yeniden faaliyete geçti.

09/09/1993 İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.
09/09/1993 Türkiye'de Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) kuruldu.

09/09/1995 Türkiye Güzeli Yeşim Palandüz dünya güzeli seçildi. Palandüz, 1932'de dünya güzeli seçilen Keriman Halis'ten sonra dünya güzeli seçilen ilk Türkiyeli oldu.


Bugün Doğanlar

09/09/1737 Luigi Galvani, İtalyan fizikçi

09/09/1828 Lev Tolstoy, Rus yazar

09/09/1869 Abdullah Cevdet, Osmanlı siyaset adamı ve düşünürü

09/09/1908 Cesare Pavese, İtalyan ozan ve romancı

09/09/1909 Arthur Jonath Alman atlet

09/09/1942 Tezer Özlü, yazar

09/09/1966 Adam Sandler, Aktör

09/09/1977 Fatih Tekke, Türk futbolcu


Bugün Ölenler

09/09/1901 Fransız ressam Henri Toulouse-Leutrec.

09/09/1976 Çin Halk Cumhuriyeti lideri Mao Zedong

09/09/1984 Sinema yönetmeni ve oyuncusu Yılmaz Güney

09/09/1985 Eski Senato başkanlarından Sırrı Atalay ve tiyatro ve sinema oyuncusu Erkan Yücel..

 

10 Eylül

İlköğretim Haftası

1855. Türkiye'de ilk telgraf haberleşmesi başladı.

1920. Türkiye Komünist Partisi (TKP) Bakü'de kuruldu.

1934. Sovyetler Birliği, Milletler Cemiyeti'ne kabul edildi.

1940. Bakanlar Kurulu, Tan, Tasvir-i Efkar ve Haber gazetelerini yedişer gün kapattı.

1943. İstanbul Kapalıçarşı'da günü yangın çıktı; 200'den fazla dükkan yandı.

1942. İngiliz Kraliyet hava Kuvvetleri Almanya'nın Düsseldorf şehrine 100 bin bomba attı.

1943. Alman askerleri Roma'yı işgal etti.

1962. Milli Birlik Komitesi 55 toprak ağasını Doğu Anadolu'dan sürmüştü. Meclis, toprak ağalarının köylerine dönüşünü yasalaştırdı.

1965. Türkiye Hindistan'ın Pakistan'dan çekilmesini istedi ve Pakistan'a silah gönderdi.

1968. Başbakan Süleyman Demirel, "İmam-Hatip okulları taassuba karşı açılmış aydınlık pencerelerdir" dedi.

1970. Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye'de haşhaş ekimini yasaklama önerisi Meclis'te reddedildi.

1977. Oleyis Sendikası Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu'ndan (Türk-İş) ayrılarak Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) katıldı.

1979. Türkiye İşçi Partisi Adana eski il başkanı Avukat Ceyhun Can öldürüldü.

1981. Picasso'nun Guernica tablosu 40 yıl sonra Amerika Birleşik Devletleri'nden İspanya'ya döndü.

1987. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım günü erken genel seçim yapılması kararı aldı. Türkiye 104 seçim bölgesine ayrıldı. En çok milletvekilini İstanbul (45), en az milletvekilini Bilecik (2) ve Hakkari (2) çıkartacak.

Macaristan'ın sınırı açmasıyla, binlerce Doğu Alman vatandaşı ülkelerinden ayrılmaya başladı.



Bugün Doğanlar:

1914. Oscar ödüllü "West Side Story", (Batı Yakasının Hikayesi) filminin yönetmeni Robert Wise.


Bugün Ölenler:

1854. Halk şairi Emrah.

1979. Şair Ceyhun Can.

1990. Ebru sanatçısı Mustafa Esat Düzgünman.

 

11 Eylül

11/09/1923 Halk Fırkası Genel Başkanlığı'na Mustafa Kemal Paşa seçildi.

11/09/1941 Van Gölü ve çevresinde deprem: 194 kişi öldü, 36 köy tamamen yıkıldı.

11/09/1944 Türkiye, 1944'de Mihver devletlerinden gelebilecek sığınmacılara karşı sınırlarını kapattı.

11/09/1954 Ankara'da "Kıbrıs Türktür Komitesi" kuruldu.

11/09/1972 Kısa adı FİJ olan Uluslararası Gazeteciler Federasyonu 11. Kongresi'ni İstanbul'da yaptı. Kongrede tutuklu gazetecilerin serbest bırakılması istendi. Basınla ilgili baskıların kalkması talep edildi.

11/09/1973 Amerika Birleşik Devletleri destekli askeri cuntanın yönetime el koymasına direnen Şili Cumhurbaşkanı Salvador Allande 1973'de öldürüldü.

11/09/1979 Çukurova Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Tıp Fakültesi Nöroloji Kürsüsü Başkanı Profesör Dr. Fikret Ünsal 1979'da öldürüldü.

11/09/1980 Şili'de referandum: General Augusto Pinochet'in görev süresi 8 yıl uzatıldı.

11/09/1986 12 Eylül askeri darbesi sonrası, Süleyman Demirel ilk kez 1986'da Bafra'da halka konuştu.

11/09/1989 Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığına Anavatan Partisi (ANAP) Erzincan Milletvekili Yıldırım Akbulut seçildi.

11/09/1990 Bakırköy Kadın Sığınma Evi açıldı.

11/09/1993 Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) 4. Olağan Kurultay'ında Murat Karayalçın genel başkan seçildi.

11/09/1994 İstanbul devlet Güvenlik Mahkemesi, Cumhuriyet gazetesini kapattı. Gazetenin terörle mücadele yasasına aykırı yayın yaptığı ileri sürüldü.
11/09/1994 Devrimci-Sol örgütünün firari lideri Dursun Karataş, Fransa'da yakalandı.

11/09/1996 Eski Devlet Bakanı Ayvaz Gökdemir'in Avrupalı üç kadın parlamentere "fahişe" demesiyle ilgili yargılama sonuçlandı. Gökdemir 500 milyon lira tazminat ödemeye mahkum oldu.




Bugün Doğanlar

11/09/1885 "Lady Chatterley'in Aşığı" adlı yapıtıyla ünlü İngiliz romancı D. H. Lawrence.




Bugün Ölenler

11/09/1937 Ressam Nazmi Ziya Güran.

11/09/1948 Pakistan Devlet Başkanı Muhammed Ali Cinnah.

11/09/1970 Sovyetler Birliği liderlerinden Nikita Kruşçev.

11/09/1982 Müzik eleştirmeni Faruk Güvenç 1982.

11/09/2000 Gazeteci Ergun Köknar

11/09/2003 Anna Lindh, İsveç Dışişleri Bakanı

 

12 Eylül

12/09/1937 Dersim isyanının lideri Seyit Rıza teslim oldu. Seyit Rıza yargılama sonucu 15 Kasım'da idam edildi.

12/09/1953 Sovyetler Birliği'nde Nikita Kruşçev Komünist Partisi 1. sekreterliğine seçildi.

12/09/1956 6-7 Eylül Olayları davası başladı.

12/09/1959 Sovyetler Birliği Luna II roketini aya fırlattı.

12/09/1963 Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık antlaşması imzalandı.

12/09/1969 Türkiye İşçi Partisi, Adıyaman'da bir toprak ağası ve Alevi dedesi olan Sabri Tanrıverdi'yi aday gösterdi. Tanrıverdi'nin adaylığı parti içinde rahatsızlık yarattı.

12/09/1970 Filistinli gerillalar, Amerika Birleşik Devletleri, İsviçre, İngiltere ve Almanya'ya ait dört uçağı kaçırdılar. Gerillalar uçaklardan üçünü Ürdün çölünde havaya uçurdular; yolcuları rehin aldılar.

12/09/1975 Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu Kıbrıs konusunda Türkiye aleyhine karar verdi.

12/09/1977 32. Uluslararası Halk Oyunları Yarışması Fransa'nın Dijon kentinde yapıldı. Türkiye 48 ülke arasında birinci oldu.

12/09/1980 Ordu yönetime el koydu. Parlamento feshedildi, siyasi faaliyetler durduruldu, tüm yurtta sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 12 Eylül askeri darbesi sonrasında 7000 kişinin idamı istendi. Askeri Yargıtay 124 idam cezasını onayladı. 50 kişi idam edildi. Askeri yönetimde, gözaltında ya da hapishanelerde, "doğal olmayan ölüm" sayısı 229 oldu. İnsan Hakları Derneği'nin kayıtlarına göre 12 Eylül döneminde: 650 bin kişi gözaltına alındı. 230 bin kişi yargılandı. 1 milyon 683 kişi fişlendi. 141,142 ve 163. maddelerden 71 bin kişi, yasadışı örgüt üyesi olma iddiasıyla da 98.404 kişi yargılandı.

12/09/1987 Metris Askeri Cezaevi yönetimi tutuklu ve mahkumların isteklerini kabul etti; 63 siyasi tutuklu 30 gündür sürdürdükleri açlık grevine son verdi.

12/09/1993 Nurhan Süleymanoğlu Avrupa Boks Şampiyonası'nda altın madalya kazandı. Bu, Türkiye'nin boksta aldığı ilk altın madalya.

12/09/1997 "Susurluk davası" sanığı İbrahim Şahin ile 2 özel tim mensubu ve "köstebek davası" sanığı Bülent Orakoğlu tahliye edildi.




Bugün Doğanlar

12/09/1888 Fransız şarkıcı, sinema oyuncusu Maurice Chevalier

12/09/1921 Polonyalı bilimkurgu yazarı Stanislaw Lem

12/09/1941 Çetin İnanç, Rejisör

12/09/1951 Bertie Ahern, İrlandalı siyasetçi

12/09/1980 Yao Ming, Çinli 2.29 boyunda basketbol oyuncusu.




Bugün Ölenler

12/09/1932 Ahmet Rasim

12/09/1952 Kanadalı müzisyen, Rush davulcusu Neil Peart

12/09/1977 Güney Afrika'da siyah hakları için mücadele eden Steve Biko (gözaltında iken)

12/09/1992 Amerikalı aktör Antony Perkins

12/09/2003 Amerikalı müzisyen Johnny Cash

 

13 Eylül

13/09/1788 New York Birleşik Devletler'in federal başkenti oldu.

13/09/1921 Sakarya Meydan Savaşında yaralanan Mustafa Kemal Paşa'ya Gazi unvanı verildi.

13/09/1923 İspanya'da General Primo de Rivera 1923'de bir darbeyle yönetime el koydu.

13/09/1925 Şark İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler Mustafa Kemal Paşa'dan af istediler. Mustafa Kemal Paşa'nın mektubu üzerine beraat ettiler.

13/09/1950 Milli Eğitim Bakanlığı valiliklere gönderdiği bir genelgeyle öğretmenlerin parti işleriyle uğraşmasını yasakladı.

13/09/1953 Türk-Alman Milli Atletizm Şampiyonasında Türk atletleri 3 birincilik aldı.

13/09/1964 Birleşmiş Milletler Barış Gücü kuşatma altındaki Kıbrıs, Erenköy'e yiyecek ve battaniye ulaştırdı.

13/09/1977 İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti 8 Eylül 1977'de istikrar önlemleri paketiyle birlikte zamları da açıklamıştı. Uluslararası Para Fonu, IMF 13 Eylül'de önlemleri yetersiz bulduğunu açıkladı.

13/09/1980 Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren devlet başkanlığını üstlendi.
13/09/1980 Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit Gelibolu'daki Hamzaköy askeri tesislerinde, Necmettin Erbakan İzmir Uzunada'da "güvence" altına alındı. Alparslan Türkeş'e teslim ol çağrısı yapıldı.

13/09/1987 Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Rahşan Ecevit görevinden ayrıldı. Yerine, oy birliğiyle Bülent Ecevit seçildi.

13/09/1993 Sosyalist İktidar Partisi (SİP) kuruldu.
13/09/1993 Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı Yitzak Rabin bazı konularda anlaşmaya vardılar. Buna göre, İsrail Gazze ve Jeriko'dan çekilecek, Filistinliler Gazze, Jeriko ve Batı Şeria'nın bir bölümünde kendilerini yönetme hakkına sahip olacak.
13/09/1993 İspanya'da yapılan Uluslararası Asturia Film Festivali sonuçlandı. Memduh Ün, "Zıkkımın Kökü" filmiyle en iyi yönetmen ödülünü aldı.

13/09/1997 Polonya'da yapılan Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda Ercan Yıldız'la Şeref Eroğlu altın madalya kazandı.

13/09/490 Yunanlılar Marathon savaşında Darius komutasındaki Persler'i yendiler.



Bugün Doğanlar

13/09/1902 Ses sanatçısı, Safiye Ayla (ölüm 1998)

13/09/1941 Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı, Ahmet Necdet Sezer



Bugün Ölenler

13/09/1592 Fransız yazar, düşünür Michel de Montaigne.

13/09/1871 Tanzimat devri şair ve yazarlarından Şinasi.

13/09/1967 ut ve viyolonsel virtüözü, besteci Şerif Muhittin Targan.

13/09/1970 gazeteci ve tiyatro tarihçisi Refik Ahmet Sevengil.

13/09/1971 Mao Zedong'un halefi ilan edilen Lin Biao, uçak kazasında.

13/09/1989 Eski bakan İsmail Rüştü Aksal.

13/09/1991 Futbolun "Taçsız Kralı" Metin Oktay, trafik kazasında.

 

21 Eylül

1924 - Mustafa Kemal Paşa, "Halk, köylüler bana her yerde iş programını şu iki kelime ile ihtar ettiler; Yol, mektep" dedi.
1932 - Himayei Etfal Cemiyeti tarafından düzenlenen Alaturka Güreş müsabakaları Taksim Stadyumu'nda yapıldı.
1943 - İnönü Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü yayımlandı.
1947 - Zonguldak Kozlu kömür ocaklarında grizu patlaması: 48 işçi öldü.
1949 - Erzurum - Hasankale demiryolu ulaşıma açıldı.
1958 - Başbakan Adnan Menderes , Cumhuriyet Halk Partisi'nin parti olmadığını, İsmet İnönü'nün siyaseti bırakması gerektiğini, basının istediğini yazamayacağını söyledi. Menderes, "Bize yumruk atan İsmet Paşa'yı alır layık olduğu muameleyi yaparız" dedi.
1960 - 27 Mayıs günü "Milli Birlik ve Hürriyet Bayramı" olarak kabul edildi.
1962 - Kadınlar artan kadın kaçırma olaylarını protesto yürüyüşü yaptılar. Pankartlardan birinde, "Başkaları ayla, biz ayılarla uğraşıyoruz" yazıyordu.
1977 - Türk Lirası devalüe edildi; Dolar 19,25 lira, Mark 8,27 lira oldu. Bu, Milliyetçi Cephe hükümetinin bir yılda yaptığı üçüncü devalüasyon oldu.
1980 - Orgeneral Haydar Saltık devlet başkanı genel sekreteri oldu. Aynı gün Başbakan Bülent Ulusu kabinesini açıkladı.


1792 - Devrimci Fransa'da Yasama Meclisi krallığı kaldırdı.
1903 - İlk kovboy filmi Kit Carson'un prömiyeri ABD'de yapıldı.
1938 - İlk TV haber programı, BBC'de yayınlandı.
1964 - Malta , İngiltere'den bağımsızlığını kazandı.
2005 - Bayaman Erkinbayev başkent Bişkek'te suikaste uğradı. (Kırgızistan Parlamento Başkan Yardımcısı)
2006 - Hugo Chavez, (Venezüella Devlet Başkanı) New York'ta "Bush'un Irak'ta soykırım işlediğini ve savaş suçlusu olarak yargılanması gerektiğini" söyleyince, yüzlerce Amerikalı tarafından ayakta alkışlandı.




Bugün Doğanlar


1840 - V. Murat, 33. Osmanlı padişahı (ö 1904)
1866 - Herbert George Wells, İngiliz yazar (ö. 1946)
1954 - Şinzo Abe, Japon siyasetçi
1957 - Ethan Coen, ABD'li yönetmen
1980 - Autumn Reeser, ABD'li oyuncu
1986 - Yasemin Yürük, Grup Hepsi, sanatçı




Bugün Ölenler


M.Ö. 19 - Publius Vergilius Maro, Romalı şair (d. M.Ö. 70)
1558 - V. Karl, Alman kral (d. 24 Şubat 1500)
1832 - Walter Scott, İskoçyalı yazar
1932 - Ahmet Rasim, Türk yazar (d. 1865)
1943 - Sedat Nuri İleri, Türk karikatürist (d. 1888)
1953 - Necmettin Sadık Sadak, Türk gazeteci ve siyasetçi (d. 1890)
1959 - Ruşen Eşref Ünaydın, Türk yazar (d. 1892)
1973 - Tahsin Öz, Türk sanat tarihçisi
1975 - Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türk ressam ve şair (d. 1913)
1989 - Ertem Eğilmez, Türk yönetmen (d. 1929)

 

22 Eylül


1919. Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu.

1924. Mustafa Kemal Paşa, "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir" dedi.

1939. Dikili ve çevresinde deprem:100'den fazla ölü. Dikili ve Karaburun tamamen yıkıldı.

1940. Bakanlar Kurulu, İstanbul'da çıkan Le Journal d' Orient gazetesini yedi gün süreyle kapattı. Gazetenin resmi dış politikaya aykırı yayın yaptığı ileri sürüldü.

1950. Yeni Baştan gazetesinin kurucusu ve yazarı Aziz Nesin hakkında gıyabi tutuklama kararı verildi. Nesin "Sosyal düzeni yıkmaya yönelik yayın" yapmakla suçlanıyor.

1958. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü, "Demokrasiye paydos demeye Demokrat Parti genel başkanının gücü yetmeyecektir" dedi.

1960. Albay Alparslan Türkeş başbakanlık müsteşarlığı görevinden alındı.

1962. Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu'nda İsmet İnönü parti liderliğinden ve başbakanlıktan istifaya davet edildi. İnönü böyle bir niyeti olmadığını açıkladı.

1964. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel Yassıada hükümlüsü Refik Koraltan, Rüştü Erdelhun, Selim Yatağan ve Nedim Ökmen'i hastalık nedeniyle affetti.

1970. Polonya'da Dayanışma Sendikası kuruldu.

1975. İçişleri Bakanlığı yasaklanan yayınları içeren 138 sayfalık bir kitap bastırdı.

1980. Kuruluşundan10 yıl sonra Lech Walesa liderliğindeki Dayanışma Sendikası Polonya'da yasallık kazandı.

1984. Gökova Körfezi'nde termik santral kurulmasına karşı çıkan köy kadınları eylem yaptılar.

1985. Fransız hükümeti Greenpeace'e ait "Rainbow Warrior" gemisini Fransız gizli servisi ajanlarının 10 Temmuz1985'de batırdığını kabul etti.

1986. Alparslan Türkeş 12 Eylül askeri darbesi sonrası ilk kez Milliyetçi Çalışma Partisi'nin (MÇP) İstanbul mitinginde konuştu.

1993. New York Metropolitan Müzesi, "Karun Hazinesi"ni Türkiye'ye geri göndermeye karar verdi.

2000. Bakanlar Kurulu, Kopenhag Kriterleri ile paralel olan İnsan Hakları Raporunu kabul etti.




Bugün Doğanlar:

1885. Alman aktör ve yönetmen Erich von Atroheim.

1791. Elektriğin ana prensiplerini belirleyip, dinamoyu keşfeden İngiliz fizikçi Michael Faraday.


Bugün Ölenler:

1945. Kocaeli Milletvekili Mürsel Bakü ile İstanbul Milletvekili Galip Bahtiyar.

1995. Gazeteci Çetin Özbayrak.
__________________

 

23 Eylül

Gece ve Gündüzün Eşitliği - Ekinoks

1925. Mustafa Kemal Paşa, " Güzel bir serpuş olan şapkadan pek az bir müddette dervişler, mürit ve hocalar da memnun kalacaklardır." dedi.

1931. Ekonomik kriz nedeniyle iki gün kapalı kalan Londra Borsası yeniden açıldı.

1941. Bakanlar Kurulu, Vakit gazetesini10 gün süreyle kapattı.

1954. Yeni Ulus gazetesinde yayımlanan yazıları nedeniyle Hüseyin Cahit Yalçın, Cemal Sağlam, İbrahim Cüceoğlu hapis cezalarına, Nihat Erim para cezasına çarptırıldı.

1955. Pakistan, Türk-Irak Karşılıklı İşbirliği Antlaşması'na katıldı. Bağdat Paktı üyeleri Türkiye, Irak ve Pakistan oldu.

1961. Türk Hava Yolları'na ait Tay uçağı Esenboğa yakınlarına düştü, 28 kişi öldü.

1965. İzmit Körfezi'nde bir tanker infilak etti;15 kişi öldü.

1967. Sovyetler Birliği, Kuzey Vietnam'la yardım paktı imzaladı.

1969. Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) öğrencisi Taylan Özgür İstanbul'da polis kurşunuyla öldü. Aynı gün öğrenci lideri Deniz Gezmiş tutuklandı.

1971. Altın Koza Film Festivali'nde sonuçlar de açıklandı; Yılmaz Güney tüm ödülleri aldı.

1973. 18 yıl önce iktidardan bir darbeyle düşürülen Juan Peron yeniden devlet başkanı seçildi.

1986. Başbakan Turgut Özal siyasi yasaklı liderleri, yasaklara uymadıkları için "anarşist"likle suçladı. Aynı gün Manisa Doğru Yol Partisi (DYP) il binasına asılan Süleyman Demirel posteri indirildi.

1987. Irak savaş uçakları Hakkari'nin Çukurca ilçesi Narlı köyünü bombaladı; 3 kişi öldü,18 kişi yaralandı.

1995. Tomris Özden Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) parti meclisi üyeliğinden istifa etmek zorunda bırakıldı. Güneydoğu'da ölen Albay Rıdvan Özden'in eşi Tomris Özden sorunun yalnızca askerlerle çözülemeyeceğini söylemiş ve öldürülen bir PKK militanının kız kardeşiyle el ele tutuşarak barış mesajı vermiş, bir süre sonra CHP'ye girerek Parti Meclisi üyeliğine en yüksek oyla seçilmişti.

1996. Anayasa Mahkemesi, Türk Ceza Kanunu'nda evli erkeğe zinada ayrıcalık tanıyan maddeyi iptal etti.

1997.Cezayir'de süre giden iç savaşta köy baskını: 200 kişi öldürüldü,100 yaralı. Baskını politik İslamcı grupların yaptığı açıklandı.

2000.İnsan Hakları Derneği (İHD) eski Genel Başkanı Akın Birdal, 2 yıllık hapis cezasını tamamlayarak tahliye oldu.



Bugün Doğanlar:

1932. Altı yaşında iken gözlerini kaybeden Amerikan siyah şarkıcı Ray Charles.


Bugün Ölenler:

1870. En popüler klasik operalardan biri olan Georges Biset'nin "Carmen"inin esin kaynağı olan "Carmen"' romanının yaratıcısı Fransız romancı Prosper Merimee.

1939. Modern psikanalizin kurucusu Avusturyalı ruhbilimci-filozof Sigmund Freud.

1967. Ressam Ali Sami Boyar.

1974. Şilili şair Pablo Neruda, askeri diktatörlükçe gözetim altındayken.

 

24 Eylül

1882. İstanbul Beyazıt Kütüphanesi kuruldu.

1933.Türk-Bulgar Dostluk ve Tarafsızlık Anlaşması 5 yıl daha uzatıldı.

1938. Hatay Devleti 'nde genel af ilan edildi.

1947. Hindistan'da Müslüman mültecileri taşıyan tren Pencap sınırında durduruldu, Sihler,1,200 mülteciyi kurşuna dizdi.

1956. Türk Dil Kurumu en iyi yapıt ödülünü Ali adlı romanıyla de Orhan Hançerlioğlu kazandı.

1960. Yüksek Adalet Divanı kuruldu.

1971. İngiltere 90 Rus diplomatı casusluk yaptıkları gerekçesiyle sınır dışı etti.

Kibrıs Harekatı nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri Senatosu Türkiye'ye askeri yardımı kesti. Dışişleri Bakanı Turan Güneş Amerikan Dışişleri Bakanı Henry Kissinger ile görüştü. Kissinger kararı erteletti.

1975. Başbakan Süleyman Demirel "Cumhuriyet Halk Partisi solculuğunu ilan ettiği gün milleti böldü" dedi.

1980. Iraklıların İran'ın Abadan'daki petrol rafinerisini uçurmasıyla İran-Irak savaşı genişledi.

1981. Ermeni militanlar Türkiye'nin Paris Başkonsolosluğu'nu bastılar; güvenlik görevlisi Cemal Özen öldü, Başkonsolos Kaya İnal yaralandı.

1983. Milli Güvenlik Konseyi kamu çalışanları için emeklilik yaşını kadınlarda 45'e, erkeklerde 50'ye yükselten düzenlemeyi yasalaştırdı.

1987. Süleyman Demirel, Doğru Yol Partisi Olağanüstü Kongresinde oy birliğiyle genel başkan seçildi. Demirel,12 Eylül askeri darbesi sonrası, siyasete resmen döndü.

1996. Diyarbakır E Tipi Cezaevi'nde12 siyasi mahkum dövülerek öldürüldü.



Bugün Doğanlar:

1896. "Muhteşem Gatsby" adlı eseriyle ünlü Amerikalı romancı F. Scott Fitzgerald.


Bugün Ölenler:

1973. Şair ve yazar Şükufe Nihal Başaran.

1996. Besteci, ses sanatçısı Zeki Müren.

1999. Hava Kuvvetleri eski Komutanı Orgeneral Muhsin Batur.

 

26 Eylül


Dil Bayramı

1929. Avusturya şansölyeliğine Hıristiyan Sosyalistler ve milliyetçilerin desteklediği Johann Schober getirildi.

1930. Adana'da Ahali Cumhuriyet Fırkası kuruldu.

1932. Türk Dil Kurultayı toplandı. Yüzyıllar boyunca Türk diline giren yabancı kelimeler Türkçe'den arındırıldı. Dil Bayramı ilk kez kutlandı.

1938. Atatürk Dolmabahçe Sarayı'nda hafif bir rahatsızlık atlattı.

1940. Türk-Rumen Ticaret Antlaşması imzalandı.

1947. İngiltere, 'de Filistinlilerle Yahudilerin kendi geleceklerine kendilerinin karar vermesi gerektiğini açıkladı; Bu nedenle Filistin'i boşaltma kararı aldı.

1962. Sağ eğilimli "Irkçı Türkler Derneği" kuruldu.

1964. Kıbrıs Türk ve Yunan alayları Kıbrıs Barış Gücü emrine verildi.

1971. Yılmaz Güney Altın Koza Film Festivali'nde tüm ödülleri almıştı. Güney Altın Koza ödülünü Türk Hava Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı'na verdi.

1978. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Jimmy Carter Türkiye'ye uygulanan ambargoyu kaldıran yasayı onayladı.

1979. Temmuz1979'da; 4 Filistinli gerilla Mısır'ın Ankara Büyükelçiliğini basmış, üç kişi ölmüştü. de Filistinli gerillaların yargılanmasına başlandı.

1984. Çin ile İngiltere, Hong Kong'un 1997'de Çin kontrolüne geçmesi için anlaştılar.

1986.Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) üyelerine Anavatan Partisi'ne (ANAP) oy vermeme çağrısı yaptı.

1990. eski Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) müsteşar yardımcısı Hiram Abas İstanbul'da Devrimci-Sol örgütü tarafından öldürüldü.

1997. Yargı sistemini eleştiren sözleri nedeniyle yargılanan Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM) savcısı Mete Göktürk Göktürk, beraat etti.

1999. Jandarma Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'de operasyon düzenledi;10 mahkum öldü. Ulucanlar operasyonuna katılan161 jandarma görevlisinin yargılanması sürüyor.

2000. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Emlak, Ziraat ve Halk bankalarının özelleştirilmesine ilişkin kanun hükmünde kararnameyi Bakanlar Kurulu'na iade etti.




Bugün Doğanlar

1898. "Rahpsody in Blue", "Popy and Bess" adlı yapıtlarıyla ünlü Amerikalı besteci George Gershwin.



Bugün Ölenler:

1939. Milletvekili Ali Saip Ursavaş.

1945. Macar besteci Bela Bartok.

1959. Budist bir rahibin vurduğu Sri Lanka başbakanı Solomon Bandaranaika.

1951. Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Yörük Ali Efe.

1974. Milli binici Bedri Böke.

 

27 Eylül


Dünya Turizm Günü

1529. Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu Viyana'yı kuşatmaya aldı.

1568. Barbaros Hayrettin komutasında Osmanlı donanması, 463 yıl önce, Venedik Amirali Andrea Doria'nın donanmasını Preveze'de yendi.

1922. Yunan kralı I. Konstantin Anadolu yenilgisi sonrası tahtını terk etmek zorunda kaldı.

1930. Mustafa Kemal Paşa yeni İsmet Paşa hükümeti ile ilgili bir açıklama yaptı; "Eğer İsmet Paşa, hükümet teşkilini kabulden sureti katiyede imtina etseydi (kaçınsaydı), başvekaleti bizzat deruhte etmekten (üstlenmekten) başka çare kalmazdı" dedi.

1940. Japonya, Almanya ve İtalya'nın askeri paktına katıldı.

1962. Irak Kürt lideri Molla Mustafa Barzani'den kaçan1,500 kişilik Bradost aşireti Türkiye'den iltica talebinde bulundu.

Aynı gün Yemen'de Albay Sallal iktidarı ele geçirdi.

1966. Sanayi Bakanı Mehmet Turgut, sanayicilerden kapitalizm düşmanlarına savaş açmasını istedi.

1970. Arap Zirvesi Mısır'da toplandı; Ürdün Kralı Hüseyin ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ateşkes anlaşması imzaladı.

1973. Seçim gezisi için Isparta'ya gelen Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit taş ve şişe yağmuruna tutuldu.

1976. Ankara'da "DGM'ye (Devlet Güvenlik Mahkemeleri) Hayır" mitingi düzenlendi.

Aynı gün Maden sektörü işverenleri direnişe katılan 483 DİSK'li (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu) işçinin işine son verdi.

1995.Genelev sahibi vergi rekortmeni Matild Manukyan'ın otomobilinde bir patlama oldu. Manukyan ağır yaralandı, şoförü öldü.

2000. Sydney Olimpiyat Oyunlarında 85 kilo güreşçisi Hamza Yerlikaya olimpiyat şampiyonu oldu.

Aynı gün İrlandalı yazar James Joyce'un romanı Ulysses'den uyarlanan filme İrlanda'da getirilen yasak, 33 yıl aradan sonra kalktı.



Bugün Doğanlar:

1871. Grazia Deledda. İtalyan edebiyatında verismo (gerçekçilik) akımının önde gelen sanatçıları arasında adı geçen Deledda 1926 Nobel Edebiyat Ödülü'nün de sahibiydi.

1922. Arthur Penn. Smerikan toplumunun karanlık yüzüne ışık tutan filmleriyle dikkati çeken sinema yönetmeni.


Bugün Ölenler:

1917. Fransız ressam Edgar Degas.

 

28 Eylül

1864. Uluslararası İşçiler Derneği (I. Enternasyonal) Londra'da kuruldu.

1937. İtalya'nın faşist Duçesi Benito Mussolini ve Almanyanın Nazi Führeri Adolf Hitler, Berlin'de düzenlenen kitlesel bir gösteride "barışa inandıklarını" söylediler.

Aynı gün Bakanlar Kurulu, Tan gazetesini 10 gün süreyle kapattı. Gazetede Anayasa'nın değiştirileceğine, seçimlerin yenileneceğine dair yazılar yayınlanmıştı.Aynı gün Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği bu tür yayınların asılsız olduğu bildirildi.

1950. Birleşmiş Milletler emrine verilen Kore Birliği Türkiye'den yola çıktı.

1955. Türk Migros İstanbul'da hizmete başladı.

1956. Maliye Bakanlığı, İstanbul'da hazineye ait 10 bin arsa ve 500 binayı satışa çıkardı.

1965. İstanbul Kız Kulesi Milli Savunma Bakanlığı'na devredildi.

1978. Güney Afrika'da, Pieter Willem Botha başbakan seçildi.

Aynı gün Sosyalist Enternasyonal Cumhuriyet Halk Partisi'nin üyelik başvurusunu kabul etti.

1979. Adana Emniyet Müdürü Cevat Yurdakul öldürüldü.

1982. Halk arasında Banker Kastelli diye anılan Abidin Cevher Özden Tunus'ta yakalandıktan sonra Türkiye'ye getirilerek tutuklandı.

1994. Estonya feribotu; hava koşulları nedeniyle Baltık denizinde battı; 912 kişi öldü.

1995. Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı Yitshak Rabin Batı Şeria'nın Filistin yönetimine devri konusunda anlaştılar.



Bugün Doğanlar:

1923. İtalyan aktör Marcello Mastroianni.

1934. Fransız aktris Brigitte Bardot.


Bugün Ölenler:

1865. Fransız kimya ve biyoloji bilgini Dr. Louis Pasteur.

1941. Milletvekili Necip Ali Küçüka.

1966. Fransız yazar ve şair Andre Breton.

1970. Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdül Nasır.

1984. Eski bakanlardan, gazeteci yazar Cihat Baban.

1987.Klasik Türk müziği sanatçısı Sevim Deran.

1990. Amerikalı cazcı Miles Davis 1990'da;

1993.Şair Tevfik Akdağ 1993'de öldüler.

 

29 Eylül

1499 - İnebahtı kalesi fethedildi.
1887 - İlk gramofon patenti, Alman kâşif Emil Berliner tarafından alındı.
1911 - Trablusgarp topraklarının İtalya'nın eline geçmesiyle sonuçlanan ve İtalya ile Osmanlı Devleti'ni karşı karşıya getiren Trablusgarp Savaşı başladı.
1923 - Filistin'de İngiliz mandası resmen yürürlüğe girdi.
1929 - Muhsin Ertuğrul'un yönettiği Ankara Postası filminin ilk gösterimi, İstanbul'da yapıldı.
1933 - Komünist Enternasyonal genel sekreteri Georgi Dimitrov'un suçlandığı Almanya meclisi Reichstag'ın yakılması soruşturmasında diğer sanık Marinus Van Der Lubbe, yangını çıkardığını itiraf etti.
1937 - Çin'de Japon tehdidine karşı güçler birleştiriliyor; milliyetçi general Çan Kay Şek ile komünist önder Mao Zedong birlikte davranma kararı aldılar.
1939 - Polonya askerleri geri çekildi, Varşova teslim oldu.
1941 - Kiev'de Nazilerin Babi Yar katliamı başladı. İki günde 60.000 kişi öldürüldü.
1960 - Demokrat Parti kapatıldı.
1972 - Milliyet Sanat Dergisi'nin ilk sayısı çıktı.
1984 - Yönetmen Atıf Yılmaz, 1984'de Bir Yudum Sevgi, bir yıl sonra da Dul Bir Kadın adlı filmleriyle iki yıl üst üste Altın Portakal Ödülü'nü aldı.
1992 - Hakkari'nin Şemdinli ilçesi Derecik jandarma karakoluna saldıran teröristlerden 200'ü öldürüldü.
1994 - Eski Adalet Bakanı ANAP'lı Mehmet Topaç, Ankara'daki avukatlık bürosunda, yasadışı Dev-Sol örgütü üyesi oldukları iddia edilen 4 kişinin silâhlı saldırısı sonucu öldü.



Bugün Doğanlar:

1547 - Miguel de Cervantes, İspanyol yazar (ö. 1616)
1571 - Caravaggio, İtalyan ressam (ö. 1610)
1901 - Enrico Fermi, ABD'li nükleer fizikçi (ö. 1954)
1912 - Michelangelo Antonioni, İtalyan yönetmen (ö. 2007)
1936 - Bilal İnci, Türk oyuncu (ö. 2005)
1936 - Silvio Berlusconi, İtalyan siyasetçi
1943 - Lech Walesa, Polonya dayanışma hareketi (Solidarity) lideri
1948 - Theo Jörgensmann, Alman müzisyen
1951 - Michelle Bachelet, Şilili politikacı ve devlet başkanı
1971 - Sibel Tüzün, Türk şarkıcı




Bugün Ölenler:

1902 - Émile Zola, Fransız romancı (d. 1840)
1967 - Carson McCullers , ABD'li yazar
1973 - W. H. Auden, İngiliz şair
2003 - Tuğrul Şavkay, Türk gazeteci