Bilgisayar Fanı, pc fan, ne İşe Yarar, Kasa Fanı Fanlar bilgisayarlarda ısınan donanımların soğuması için bilgisayar kasalarında çeşitli fan yerlerine takılır. 8 cm. , 12 cm. , 14 cm ve daha büyük boyutlu olanları da vardır. Bir bilgisayarda en çok ısınan parçalar işlemci ve ekran kartı olduğundan bu parçalar üzerinde direkt olarak fan bulunur. Zayıf ekran kartlarında fan olmayabilir. Bu tip ekran kartları çok fazla ısınmadığından sadece kasa içindeki hava akımı sayesinde yeterince soğurlar. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! içinde yeteri kadar hava akımı oluşturacak kadar fanınız yoksa ve ekran kartınız da pasif soğutuculu yani fansız ise ısınması fazla olacaktır ve sıcaklığı 75-80 derece civarını geçtiğinde monitörünüzdeki görüntüde filmlerde veya oyunlarda renklerde bozulmalar olacaktır ve bu sıcaklık daha da arttığında diğer bileşenler de tehlikeye gireceği gibi ekran kartınız da yanabilir. Bu durumun oluşmaması için kasanızda yeteri kadar hava akımı oluşturabilecek fanlar olmalıdır. Standart olarak tüm kasalarda egzoz diye tabir edilen ve kasanın arka kısmında olan ve genellikle de boyutu 8 cm olan fandır. Egzoz fanının görevi kasa içinde biriken sıcak havanın dışarı atmaktır. Fanların boyutları arttıkça dönüş hızları azalır ve dolayısıyla çıkardıkları ses de azalır. Fanlar kasa arkasına, kasa önüne, kasanın açılabilen kenarına, kasanın üstüne ve kasanın altına takılabilir. Tüm kasalarda dediğim fan yerleri olmayabilir, ama tüm kasalarda arka kısımda fan yeri vardır. Bazı kasalarda ön tarafta da fan yeri vardır, bazılarında ise kasa altında bile fan yeri vardır. Eğer bilgisayarınızın yanında fan yeri yoksa yan kapağı uygun biçimde keserek istediğiniz boyut fan için uygun bir fan yuvası yapabilirsiniz. Kasanıza bir fan alacaksanız örneğin 12 cm. lik bir fan alacaksanız öncelikle kasanızda bu fana göre yer var mı bilmeniz gerekir çünkü bazı kasalarda sadece 8 cm. lik fan yeri vardır. Fanlar Hangi Yöne Üflemelidir-Hava atmalıdır? Bazı fan yerlerinde üfleme yönü kişinin istediğine bağlı olarak değiştirilebilir ama genellikle fanlar şu yönlerde hava üfler-üflemelidir. -Kasa önündeki fan içeri hava üflemelidir. -Kasa arkasındaki fan dışarı hava üflemelidir. -Kasanın açılan yanındaki fan(lar) içeri hava üflemelidir. -Kasanın üst kısmındaki fan(lar) ddışarı, yani yukarı üflemelidir. -Kasa altındaki fan(lar) içeri üflemelidir. Yazın havalar sıcak olduğunda bilgisayarınızın sıcaktan resetlememesi için kasanıza fazladan fan almanız pc performansı için çok önemlidir. Büyük fanlar küçük fanlara göre daha yavaş döner ve daha sessiz çalışırlar. Tavsiyem 12 cm.lik fanlardan almanızdır. Hem daha sessiz hem daha iyi hava üflemesi yapar hem de 8 cm.lik fanlara göre temizlenmesi daha kolaydır. Kasanızda sadece 8 cm.lik fan yuvası varsa, bir demirci de istediğiniz boyutlarda fan yuvası açtırabilirsiniz. Örneğin sadece kasanızın arkasında bir tane 8 cm.lik fan yeri varsa kasanın açılabilen yanın bir demirciye götürüp 12 cm. lik bir fan yuvası açtırıp fanı takarsanız. Sıcak havalarda en çok ısınan donanımlardan biri olan işlemci ye ekstradan üflenen hava sıcak havalarda işlemcinin daha rahat ve daha serin çalışmasını sağladığından bilgisayarınızın resetleme, kapanma gibi sorunları da ortadan kalkmış olur.
Sapphire NITRO R9 390 AMD’nin merakla beklenen ve HBM adındaki yeni nesil belleklere geçiş yaparak farklı bir dönem başlatan Fiji GPU mimarisi, Fiji PRO içeren Radeon R9 Fury ve Fiji XT içeren R9 Fury X, Nano modelleriyle kullanıcıların beğenisine sunuldu. Bu yaz gerçekleşen duyurularla birlikte AMD’nin Radeon R200 serisinden R300 serisine geçtiğini gördük ama Fiji mimarili sadece iki yeni GPU olduğundan R300 serisinin diğer üyeleri önceki nesil modellerin süslenmesiyle elde edildi. Bu adımdan ötürü AMD’nin yükü hafifledi ama kullanıcıların bir kısmı hayal kırıklığına uğradı. Diğer yandan önceki nesilden yüksek performanslı modeller yeterince güçlü olduğundan hemen burun kıvırmamak gerekiyor. İşte bu tanıma uyan adımlardan biri, ilgi gören Radeon R9 290’ın R390 haline getirilmesi oldu. Sadece model adının değiştirilmesinden söz etmiyoruz. Her ne kadar 2560 paralel işlemcili Hawaii PRO GPU kullanılıyor olsa da frekanslar ve GDDR5 bellek kapasitesi yükseltildi. Evet, yanlış duymadınız, sadece adında Fury olan modellerde son nesil HBM bellek var ki işin ilginci daha üst seviye Fury kartlarla teknik sınırlamadan ötürü 4 GB bellek gelirken incelediğimiz Sapphire NITRO R9 390 ile 8 GB GDDR5 bellek geliyor. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! 28nm ile üretilen GCN 1.1 mimarili Grenada PRO adlı GPU bizlere 2560 paralel işlemci getiriyor demiştik. PCIe 3.0 x16 yolunu kullanmaya devam eden ve band genişliği açısından sıkıntı yaşamayan kartın desteklediği en yüksek GPU frekansı 1010 MHz yani referans değer 1000 MHz’den pek farklı değil. 512-bit bağlantıya sahip olan belleklerse 6 GHz destekli yani overclock içermiyorlar. 8 GB bellek gerçekten de yüksek bir değer ve oyunlarda ne gibi bir fark getirdiği merak konusu. Grenada PRO’nun Hawaii PRO’dan farkı iyileştirilen üretim tekniği ve bundan ötürü arttırılabilen frekanslar. GCN 1.1 mimarisinden ötürü Windows 10 ile DirectX 12 desteği var ve uyumlu oyunlarda TrueAudio hızlandırması kullanılabiliyor. AMD’nin FreeSync teknolojisi de destekleniyor ama benzer biçimde monitörün uyumlu olması gerekiyor. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Sapphire NITRO R9 390 ile soğutma alanındaki farkını ortaya koymaya odaklanıyor. Gerçekten de uzun olan kartın ön kısmını kaplayan üç tane fana sahip gelişmiş soğutma sistemi dikkat çekiyor. Fanların büyük olması ve sayısının artması her zaman için iyi bir durum çünkü böylece sessiz biçimde güçlü soğutma yapılabiliyor. TDP anlamında 275 Watt değerini işaret eden GPU, 28nm üretimle yola devam etmek zorunda kaldığı için ısınma değerlerini aşağı çekebilmiş değil ki hele bir de 1 GHz üstüne çıkan GPU frekansı yüzünden bu durum devam ediyor. Neyse ki Sapphire’in geliştirdiği NITRO soğutma sistemi görevini başarıyla yerine getiriyor. Açıkçası 100 dolarlık üçüncü parti ekran kartı soğutucularından geri kalır yanı yok. Biri 10, ikisi 8, diğer ikisi 6 mm çaplı beş bakır ısı borusu aluminyum radyatörler boyunca ilerliyor. Kartın arkasında koruyucu bir ****l kapak yok. Arkadan bakınca soğutucunun karttan uzun olduğu görülebiliyor. Soğutma kapasitesi 300 Watt olarak ifade edilmekte. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! GPU etrafına dizili 16 ayrı 512 MB GDDR5 bellek modülünün üzerinde termal macun var ve soğutucu radyatörü doğrudan temas ediyor. 90 mm çaplı fanların hızı Intelligent Fan Control II tarafından yönetiliyor. Böylece bağımsız biçimde fanların hızı kontrol edilebiliyor ve ısı düştüğünde bazıları kapatılarak gürültü azaltılabiliyor. Üç tane 90 mm fanın bile 27 cm edeceği düşünülürse kartın toplam uzunluğunun 295 mm olması şaşırtıcı değil ve bazı kasalara yerleştirmek imkansız olabilir. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Çift yuva işgal eden kartın uç kısmında iki tane 8-pin ek güç girişi var ve böylece 300 Watt ek güç temin edilebiliyor. Sapphire kartın genelinde birinci sınıf malzemeler kullanmaktan çekinmemiş ki amaç kullanım ömrünü uzatmak. Black Diamond (siyah elmas) bobinlerden söz ediliyor. Son nesil kartlarda olduğu gibi artık CrossFire fişleri yok ve çoklu kurulumda veri PCIe üzerinden gönderiliyor. Bunun yerine BIOS’lar arasında geçiş yapma imkanı veren buton var. Dijital imzası olan UEFI kullanıldığında boot süresi azalıyor. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Arka panelde yer alan görüntü çıkışları arasında DL DVI, üç tane DisplayPort 1.2a ve HDMI 1.4a yer alıyor. Maalesef son nesil HDMI 2.0 desteklenmiyor. DisplayPort üzerinden 4K kalitesinde 60 Hz görüntü alınırken HDMI ile bu mümkün olmuyor. 4K TV kullananlar sadece HDMI girişi bulabiliyorlarsa bu kartla istedikleri sonucu alamayacaklar. Halbuki kart 4K kalitesinde oyun deneyimi için ideal olarak vurgulanıyor yani PC kullanıcılarının 4K monitör alırken DisplayPort girişine dikkat etmesi gerekiyor. Görüntü çıkışlarından dördü aynı anda aktif olabiliyor. Aynı alanda sıcak hava çıkış mazgalı da var. Kart genel anlamda son derece sessiz işliyor ve varlığını hissettirmiyor. GPU sıcaklığı rakip ürünlerden daha düşük seyrediyor ki NITRO soğutma sistemini gördükten sonra bu duruma şaşırmamak gerekiyor. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Güç tüketimi R9 290 ile benzerlik gösteriyor ve biraz daha iyi olduğu söylenebilir. En yeni oyunlarda bile QHD kalitesinde sorun yaşatmadı. AMD’nin iddiası olan 4K oyun deneyimiyse detay ayarlarına göre fark gösterebiliyor. Daha doğrusu ortalama FPS çoğu durumda yeterli gelse de elde edilen minimum FPS değerleri düşük kalabiliyor. Bu yüzden 4K şartsa detayları kısmak gerekebiliyor. Beklenenin aksine 4 yerine 8 GB olan GDDR5 bellekten ötürü başta 4K olmak üzere oyunlardaki performans hissedilir oranda artmıyor. Bir anlamda R9 290’dan farklı olması için ve geleceğe yatırım odaklı böyle bir adım atılmış denebilir. Yeni nesil oyunlardaki daha detaylı dokularda fark katabilir. Fabrika çıkışı overclock içerse de GPU’ya uygulanan fark çok az demiştik. Denemelerimize göre GPU hızı yaklaşık yüzde 10 artışla 1100 MHz olabiliyor ama karttan karta durum değişebilir. Belleklerse 6.5 GHz’e kadar çıkabildi. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Overclock ile ciddi bir FPS artışı beklenmemeli ama zaten overclock yapmadan da GeForce GTX 970 ile boy ölçüştüğünü görebiliyoruz. Arka plaka ve HDMI 2.0 eksiği dışında şikayet edecek bir nokta bulunmuyor. Son olarak fabrika çıkışı overclock değerinin bu derece düşük olması bizleri şaşırttı diyebiliriz.
