Root nedir? Root Erişimi ve Yararları Click here to view the original image of 795x350px. Android, açık kaynak kodlu olmasının verdiği rahatlıkla, kullanıcıların ve geliştiricilerin özgürce istedikleri gibi değiştirmesine, kurcalamasına olanak veren, hatta buna teşvik eden bir işletim sistemi. Ama maalesef bu çoğu zaman telefonunuzu alır almaz, işletim sisteminin tüm detaylarına, gizli kalmış köşelerine erişim hakkınızın olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü neredeyse hiçbir telefon üreticisi android tabanlı telefonlarında kullanıcılara “root” (bu tanımın detaylarına aşağıda geleceğim) hakları sunmuyor, google bile.
Root Erişimi Nedir? âRootâ sözcüğü aslında androidâin de temel alındığı linux dünyasından gelmektedir, ve linux sistemlerindeki en yetkili kullanıcıyı ifade eder. Windows sistemlerinde bu kullanıcıyı âAdministratorâ olarak biliyoruz. Telefonunuza root erişimi sağlamak da (âgetting rootâ, ârootingâ) işletim sistemini modifiye edilerek size bu ârootâ kullanıcısının haklarını vermek, böylece sistem üzerinde tam kontrol hakkı tanımaktır. Bunu da sisteme su (superuser) programını yükleyerek isteyen programlara bu yetkiyi tanıyarak gerçekleştirir. Bu sayede telefonunuz üzerinde gelen gereksiz programlardan kurtulmaya tutun da, hosts dosyasını değiştirmek, hatta telefonunuza başka bir ROM yüklemeye kadar root olmadan yapamayacağınız bir çok işlemi yapmanızı sağlamakta. Yeri gelmişken açıklayalım, root işlemi ve sisteminize başka bir ROM yüklemek tamamen farklı işlemlerdir. Rooting -çoğu zaman- çok basit bir işlem ile yapılarak telefonuzun garantisine ve içinde hazır gelen işletim sisteminin bütünlüğüne dokunmazken, yeni bir ROM yüklemek, recovery, system, boot (hatta bazen radio) partisyonlarını flashlamayı gerektirir ve sonuçta bambaşka bir android versiyonu kullanırsınız. Uyarı! Root işleminin, genelde sorunsuz ve basit bir işlem olsa da, her standart dışı modifikasyonda olduğu gibi, deneyimsiz ve dikkatsiz iseniz telefonunuza kalıcı olarak zarar verme ihtimali vardır. Bu yüzden lütfen bu konulardaki dökümanları, tartışmaları, kılavuzları iyi ve dikkatli bir şekilde okuyun. Root İşleminin Yararları, Neden Telefonumu Root Etmeliyim? Buraya kadar iyi hoş da, pratikte ne iş yarar bu root, ne diye telefonumu bu kadar kurcalayayım diyenler için, root işleminin size sağladığı yararlara biraz göz atalım: Sistem Üzerinde Tam Kontrol Root işleminin en temel yararı, size sistemin daha önce erişmediğiniz köşelerine, detaylarına erişim hakkı (sadece okuma hakkı değil, yazma / değiştirme hakkı da) sunmasıdır. Bu sayede tüm sistem dosyalarını silebilir, değiştirebilir, yeni temalar yükleyebilir, gereksiz sistem programlarını sistemden kaldırabilirsiniz. Örneğin Türkiyeâde bizim hiç kullanamadığımız Google Voice ve Amazon mp3 gibi programlar, ayrıca birçok daha iyi alternatifi olmasına rağmen sistemle otomatik yüklenen twitter uygulaması gibi programlar sistem partisyonunda boş yere yer harcıyor, bunları silip telefon hafızasında çok değerli alanlar kazanabilirsiniz. Yeni Bir Recovery Imajı Yükleme ve Sistem Yedeği Alma Eğer telefonunuzda root erişimine sahipseniz androidâle gelen hazır recovery partisyonu yerine (recovery: sistem kurtarmak ve diğer bazı sistem açılışından önce yapılması gereken işlemleri yapmak için kullanılan bölüm) ClockworkMod ya da AmonRa gibi çok daha yetenekli recovery imajları yükleyebilirsiniz. Bu recovery imajlarının tüm detaylarına burada girmeyeceğim, ancak sistem yedeği alma (nandroid backup) işleminden biraz bahsedeyim. Biliyorsunuz google, contactâlarınızı, application ayarlarınızı vs. kendi serverlarına sürekli olarak senkronize ediyor. Yani işletim sistemini upgrade ettiğinizde, ya da yeni bir android telefona geçtiğinizde contaclarınız, ayarlarınız vs. bu serverlardan geri yükleniyor. Ama sürekli telefonu ile uğraşanlar, özel ROMâlar yükleyenler, sistemin detaylarını kurcalayan programlar yükleyenler ve işleri sağlama almak isteyenler için, bu kadarından fazlası gerekecektir. İşte bu recovery imajları içinde bulabileceğiniz nandroid yöntemi ile sistem yedeği almak tam da bu noktada işimize yarıyor. Nandroid ile aldığınız backup, sistemin o andaki birebir imajını (tüm işletim sistemi, cache, data dosyaları, applicationâlar vs.) SD kartınıza saklıyor, ve telefonuzda birşeylerin ters gitmesi durumda eski haline döndürmeniz için orada tutuyor.
Değişik ROMâlar yükleme Android işletim sistemi bildiğiniz gibi açık kaynak kodlu. Bu yüzden birçok uygulama geliştirci, bu kaynak kodundan yararlanarak kendi android versiyonlarını (Mod) çıkarıyorlar; CyanogenMod, DamageControl, Kang-o-rama gibi. Bu ROMâları yüklemek, sistemi, boot dosyalarını tamamen değiştirmek anlamına geldiğinden daha önceden root erişimine açık bir sisteme sahip olmanızı gerektiriyor. Değişik Kernel (Çekirdekler)âler yükleme Androidâin linux tabanlı bir sistem olduğunu biliyoruz. Bu işletim sisteminin çekirdeği (kernel) de linux çekirdeği. Tıpkı değişik româlar gibi bu kernellerin de bağımsız geliştiriciler tarafından değiştirilerek derlenmiş versiyonları mevcut. Kernel, linux sistemlerinde en alt seviye işlemleri gerçekleştiren birimdir (işlemci ve hafıza yönetimi, donanım sürücüleri vs.). Bu kerneli özelleştirerek elde edilebilecek avantajları sıralarsak: İşlemcinin voltajını düşürerek daha az pil harcamasını sağlamak İşlemciyi overclock ederek daha hızlı çalışmasını sağlamak Çipin üzerinde olmasına rağmen kernelâde driverâı olmadığı için kullanamadığınız 720p HD video kaydı, FM Radio gibi özellikleri kullanabilmek Ses seviyelerini çekirdek seviyesinde arttırmak Bu çekirdekleri yüklemek de sistemin en alt seviyelerine erişim gerektirdiği ve recoveryâden yapılması gerektiği için rootâlu olmanız burada da ön koşul. Root Erişimi gerektiren Uygulamaları Çalıştırma Bu yukarıda saydığım avantajar dışında, android marketâte ya da çeşitli kaynaklarda bazı yararlı applicationâlar var ki, root erişimi olmadan işlevlerini yerine getiremiyorlar. Bu programlar root erişimi gerektiği zaman sistemden bu izni izniyorlar ve bu izni onaylayıp onayalamadığınızı sormak için karşınıza bir âsuperuser request (superuser isteği)â penceresi çıkıyor, eğer onaylarsanız o uygulama artık superuser olarak yani root haklarıyla gereken işlemleri gerçekleştirebiliyor. Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! Benim de çok kullandığım bazı root erişimi gerektiren uygulamalardan kısaca bahsedeyim (İsimlere tıklayarak programların appbrain sayfalarına, olmadığı durumlarda ilgili uygulamanın web sayfalarına ulaşabilirsiniz):
[TABLE="class: cms_table_aligncenter, align: center"] [TR] [TD="align: center"] Uygulama[/TD] [TD="align: center"]QR Kodu[/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Bu programın yaptığı, sistemdeki âhostsâ dosyasını değiştirerek, reklam sitelerine olan bağlantıları engellemek. Bu sayede programlarda ve browserâda çıkan reklamlardan kurtuluyoruz.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Marketteki diğer task killer uygulamaları ile karştırılmaması gereken bir uygulama olan AutoKillerâın yaptığı, android sistemine gömülü olarak bulunan uygulama yöneticisinin ince ayarlarını değiştirerek, sistemin daha stabil ve hızlı çalışmasını sağlamak.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]MarketAccess: MarketAccess Türkiye gibi android marketâteki paralı uygulamalara erişimi olmayan kullanıcıları hedef alan bir uygulama. Bu program SIM kartınızın üzerindeki enumeratorâü sisteme sanki başka bir operatörmüş gibi (T-Mobile, O2 vs.) gösteriyor, bu sayede de market örneğin amerikaâda bir servis sağlayıcıdan bağlandığınızı düşünerek bu uygulamaları da sizin için gösteriyor. Google checkout hesabınızın olduğunu ve kredi kartı numaranızı girdiğinizi varsayarsak normalde ulaşamadığınız paralı uygulamaları da satın alarak indirebiliyorsunuz.[/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : ****Morph temel olarak görünüm-tema değiştirme programı. Çok detaylı olarak girmeyeceğim, ama bu uygulama sayesinde sistem fontlarını, durum çubuğunun rengini / değiştirmekten tutun da butonların ve uygulamaların şekillerini değiştirmeye kadar bir çok işi yapabiliyorsunuz.[/TD] [TD="align: center"][/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : En çok kullandığım uygulamalardan bir olan ROM Manager, recovery flashlama, yeni ROM indirme, nandroid yedeği alma gibi birçok zahmetli işlemi, tek bir grafik arayüzden kolayca yapmanızı sağlıyor.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Bu program aslında temelde bir dosya yöneticisi, ancak diğer dosya yöneticilerinden farklı olarak root yetkisi sayesinde system ve data folderlarına da tam erişim hakkı sağlıyor. Bu programın ücretsiz bir versiyonu malesef yok, alternatif olarak ES File Explorer var, içinde deneysel bir root access modülü mevcut, ancak Root Explorer kadar başarılı bulmadığımı söyleyebilirim.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : SetCPU da aslında markette paralı bir uygulama olsa da, XDA Forumları kullanıcılarına ücretsiz olarak sunuluyor. SetCPU sayesinde işlemcinizi normalden yavaş çalıştırarak pil tasarrufu yapabilir, ya da kernelâinizin desteklediği ölçüde overclock yaparak yüksek performans sağlayabilirsiniz.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Çok basit bir program, ama yapması gerektiği işi gayet güzel yapıyor, telefonunuzdan ekran görüntüsü almak için kullanılıyor.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Bu uygulama diğer uygulamalara superuser (root) yetkisi vermek ve geri almak için kullanılıyor, root işlemi yaptığınızda normalde otomatik olarak yüklenmiş olmalı[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Kendi başına root gerektiren bir uygulama olmasa da, bu konsol emülatörü, telefonunuzdan linux terminal komutları çalıştırmanızı, ve birçok alt seviye işlemi bilgisayara bağlanmaya gerek kalmadan gerçekleştirmenizi sağlıyor.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [TR] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! : Titanium Backup temelde sisteminizde yüklü olan uygulamaların yedeğini almak üzere geliştirilmiş bir uygulama. Ama diğer backup programlarının aksine tüm sistem uygulamalarının da yedeiğini alabiliyor, geri yükleyebiliyor; ayrıca gereksiz sistem uygulamaları dahil tüm uygulamaları herşeyiyle sistemden kaldırabilmenizi sağlıyor.[/TD] [TD="align: center"]Gizlenmiş İçerikGörmek İçin Foruma Giriş Yapınız. ! [/TD] [/TR] [/TABLE] Peki Ama Nasıl Olacak Bu Root? Root erişimi yapmak genelde kolay bir işlem ama tüm telefon modellerinde yapılan işlemler farklılık gösterebiliyor. Bazılarında küçük bir program yükleyip bir tuşa basmaktan ibaretken, bazılarında da recoveryâye girmek, bootloaderâı unlock etmek, bilgisayardan bağlanarak adb ve fastboot komutlarıyla bazı dosyalar yüklemek gibi karmaşık işlemleri içerebiliyor. Tekrar uyaralım: Root işlemi deneyimli kullanıcılar için tavsiye edilir. Bu işlem sonrasında telefonunuzda oluşabilecek bütün problemler sizin sorumluluğunuzdadır.
Bu konuda epey bir ayrıntılarla sizlerle devam edeceğim.Bir sonraki yazımda ROM Manager ve Nanroid hakkında öneli detaylarla birlikte beraber olacağız bu konu bölümünden iyi forumlar
